Soldaat van Oranje: dááááág Broadway

Recensie: Soldaat van Oranje
Genre: musicaldrama
Regisseur: Theu Boermans
Gezien: première zaterdag 30 oktober, voormalig vliegveld Valkenburg bij Leiden
Beoordeling: *****+

Wie naar de musical Soldaat van Oranje gaat, weet dat je iets bijzonders te wachten staat. Dat je op een schijf van 33 meter langs de decors draait. Maar ja, meer weet je ook niet. Fred Boot en Robin de Levita namen met dit miljoenenproject in een Theaterhangar als producers een groot risico. Het premièrepubliek mocht de ‘attractie’ op 30 oktober, samen met de koningin, beleven. En? Een tien met een griffel. Vijf sterren! En een plus.

Meer dan drie uur zit je middenin het verhaal van Erik Hazelhoff - Roelfzema, de bekendste verzetsstrijder van ons land. Letterlijk middenin, want je draait met 1102 medetoeschouwers langs de verschillende (onwaarschijnlijk mooie) decors in een theater dat nog nergens ter wereld vertoond is. Niet op Broadway. Niet op West End. Nee, gewoon ergens in de polder in Nederland. Dat het musicalniveau in ons land hoog is wisten we al, maar dít...! Het is moeilijk uit te leggen, maar je hebt het gevoel in de grootste bios op aarde te zitten, met levende acteurs en actrices voor je neus. Voor wie dan toch naar een kritiekpuntje smacht: het geluidsniveau is niet altijd gelijkwaardig en kan worden verbeterd, ondanks de grote hal.

Het verhaal Soldaat van Oranje, een bewerking van Edwin de Vries, verliest z’n kracht niet door al dit technische geweld. De zaal houdt regelmatig de adem in, de brokken in de keel zijn daar. Maar ook een boosheid om die verdomde Tweede Wereldoorlog kruipt in je lijf als je een gele Jodenster ziet, als een onschuldige mens wordt gemarteld of afgeslacht en je je realiseert dat dit nog maar tientallen jaren geleden mogelijk was. En dat die ‘kopvoddentax’ anno 2010 daadwerkelijk in de Tweede Kamer werd voorgesteld. Dat de Leidse studenten van Minerva tegen het onrecht ingingen, als Engelandvaarders over zee naar Londen vertrokken en vanaf daar zendapparatuur naar Nederland ‘regelden’, is goed voor te stellen. Maar zo’n tijd bracht ook met zich mee dat andere studenten kozen om door te leren, of zelfs overstapten naar de vijand en zich in een nazipak hulden. Wat dat betreft is Soldaat van Oranje een unieke kans voor (middelbare) scholen om een geschiedenles in het theater te organiseren.

Deze musical, of toneel met veel zang, of levensechte film (het is het allemaal) kent een relatief onbekende maar goed gekozen cast. Wie kende Matteo van der Grijn, de hoofdrolspeler als Erik Hazelhoff – Roelfzema? Zijn stem is enigszins beperkt en niet toereikend voor elke musical, maar hij is stoer, heeft een goeie kop en komt uitstekend tot zijn recht in een musical die relatief veel acteerminuten heeft. Loes Haverkort (Eriks vriendin Charlotte) kenden we al wat langer en sprankelt prachtig in haar toch niet vreugdevolle rol. Oren Schrijver draait ook al langer mee en verdient een grote pluim door als Jood een overloper en verschrikkelijke nazi absoluut geloofwaardig neer te zetten. Catherine ten Bruggencate is de meest ervaren actrice. Als koningin Wilhelmina verovert ze, met kleindochter Beatrix op de tribune, de harten van de toeschouwers onmiddellijk. Haar prestatie neigt naar briljant en kan een John Kraaijkamp Musical Award opleveren. En de rest van de cast? Onbekend bij het grote publiek, maar regisseur Theu Boermans heeft dondersgoed geweten wat ie zocht. En dat bij zijn eerste musical.

Terug naar de bijzondere reis langs de decors en filmprojecties (met ouderwets getypte teksten) van zo’n meter of veertig. Bij de eerste tribunedraai ‘wandel je mee’ met Matteo van der Grijn en denk je ‘WTF is dit?’ Maar da’s nog maar het begin van heel veel onwaarschijnlijks. Motoren scheuren met grote vaart langs je heen, bominslagen zijn angstvallig echt (die op Berlijn geniaal vormgegeven). Op het schip naar Engeland schommel je daadwerkelijk mee en voel je dat je zee-benen krijgt. En dan die Noordzee inclusief strand als de Engelandvaarders per bootje proberen het land te ontvluchten... Zo’n 300.000 liter water is gebruikt, de zee heeft een branding (hoe flik je dat?!) en de Engelandvaarders slaan om en komen druipend van het zoute water het strand op kruipen. Oh ja, we zullen niet precies verklappen hoe je bij de landing van koningin Wilhelmina terug in het land daadwerkelijk buiten in de kou komt te zitten om het staatshoofd uit een echte Dakota te zien stappen. Elke producent van Broadway en West End zal naar Nederland komen om dit te aanschouwen. Erwin van Lambaart van Joop van den Ende Theaterproducties en Roel Vente van Verlinde & Vente deden dit zaterdag al. Het nomineren van decors voor de John Kraaijkamp Musical Awards zou komende keer een lachertje zijn. Er kan en mag er maar één winnen.

Het wordt spannend of het Hollands publiek de weg naar Leiden weet te vinden. Musical komt in Nederland over het algemeen naar de mensen toe. Maar Soldaat van Oranje verdient het. Dat twintigduizend mensen al de try-outs bezochten is een goed teken. De maximale vijf Metrosterren in elk geval voor ‘leuk om heen te gaan?’ En een niet eerder gegeven ‘plus’ voor moed en nooit vertoonde prestatie. Om met z’n allen trots op te zijn. Dááááág Broadway. Dááááág West End.

Speellijst en andere informatie: www.soldaatvanoranje.nl