De Zaanse Schans is een klein buurtschap in de gemeente Zaanstad. Het is één van de populairste openluchtattracties in Nederland en trek per jaar bijna één miljoen bezoekers.

Veel van de typische Zaanse huisjes in de Zaanse Schans komen uit andere delen van de Zaanstreek. Ze zijn hier bij elkaar gebracht om de bezoekers een idee te geven hoe de meeste dorpen er hier in de 18de eeuw uit zagen. Verder is er een scheepswerf, een klompenmakerij, een bakkerijmuseum en staat er de eerste Albert Heijn winkel. 

Het opvallendste aan de Zaanse Schans zijn de molens. Er staan twaalf molens op de Schans en er liggen er nog vier in de directe omgeving ervan. De meeste molens zijn hier in de vorige eeuw naartoe verhuisd een aantal molens stonden hier al. Sommige molens zoals Het Jonge Schaap zijn hier in zijn geheel nagebouwd naar de originele bouwtekeningen. De 12 molens op de Schans zijn allemaal eigendom van de vereniging de Zaanse schans. De molens en molenmuseum kan je bezoeken. 

Geschiedenis

1961: De Zaanse Schans wordt opgericht.op 12 september. Het doel is de bevordering en totstandkoming van een typische Zaanse woonbuurt.

1962: Er worden Zaanse huizen verplaatst naar de Zaanse Schans en daar heropgebouwd. De woning van de Haringmakerij wordt per vrachtwagen vervoerd.

1963: Het pand aan de Noorderkerkstraat 7 in Zaandam wordt per trailer verplaatst naar Kalverringdijk 7 verplaatst. Er worden 2 huizen verplaatst van Zaandam naar het terrein van de Zaanse Schans.

1964: Er worden weer 2 huizen verplaatst naar de Zaanse Schans.

1965: Het gedemonteerde weeshuis uit Westzaan wordt herbouwd als restaurant Hoop op d' Swarte Walvis op de Kalverringdijk. Achter het restaurant wordt een vleethuis gebouwd. Er wordt ook een antiekwinkel geopend.Er wordt weer een huis over de weg heen getransporteerd. En er wordt gestart met de herbouw van het museumwinkeltje van Albert Heijn.

1967: De Kalverringdijk krijgt een wegsloot en de bouwstraat wordt vervangen door IJsselklinkers. Er wordt een loods verplaatst en daar wordt een scheepswerk aangelegen. Op vrijdag worden er busreizen georganiseerd door een reisbureau. De overtuin van Lodewijk de XIV- stijl tegenover de Walvis wordt aangelegd. Wipwatermolen De Hadel komt aan het Zeilenmakerspad te staan. Biksteenmolen De Windhond wordt van het Blauwepad in Zaandam naar de Schans verplaatst. Verder worden er dat jaar nog 2 huizen verplaatst. De Theekoepel wordt hangend in een drijvende kraan overgebracht naar de Kalverringdijk 1.

1968: Er wordt een pand opnieuw opgebouwd. De bouw aan het Zonnewijzerspad is gereed, de sloot wordt uitgebaggerd, het pad en de brug worden aangelegen. Het aantal bezoekers is bijna 250.000.

1969: Er wordt weer een huis uit Zaandam getransporteerd naar de Zaanse Schans.

1970: Er wordt een huis getransporteerd, er wordt een huis naar de Zaanse Schans overgevaren. De tuin bij het Theehuis wordt aangelegen.

1973: De bouw van de ophaalbrug begint. De herbouw van een pakhuis. Hier komt een tentoonstellingsruimte en een theater in.

1975: Het pand van de Dorpsstraat 515 in Assendelft wordt getransporteerd. Het wordt geopend door prins Claus.

Oliemolen De Bonte Hen wordt herbouwd. 

1976: Pakhuis De Bonte Kraai en de molenschuur De Bezem worden overgevaren vanaf Wormerveer naar het Kraaienest aan de Zaanse Schans.

1987: Reconstructie van een Oostzaanse boerderij. Met de bouw werd meteen een schuur gebouwd voor de kaasmakerij.

1993: Graanpakhuis De Vrede wordt via de Zaan en de weg vanaf de Oostzijde in Zaandam naar de Schans gebracht.

2003: Er wordt een vissershuisje uit Jisp nagebouwd. Hiervoor moet de biksteenmolen  De Windhond 15 meter verplaatst worden.

2007: Herbouw van een replica van de reeds jaren eerder gesloopte houtzaagmolen Het Jonge Schaap.

2008: Bouw van de pannenkapberg aan de schuur van de Catherina Hoeve.

2009: Het Zaans Museum wordt uitgebreid door de bouw van het Verkade paviljoen. Het wordt geopend door Koningin Beatrix en de burgemeester.

2011: Stadsherstel demonteert het pand aan Dorpsstraat 681 in Assendelft. Tijdens de opslag worden onderdelen gerestaureerd.

2014: Herbouw van het wevershuis van Dorpsstraat 681 uit Assendelft.

Activiteiten op de Zaanse Schans

Molens: Van een afstand ziet u de wieken al draaien met de weilanden op de achtergrond. Een rustig beeld, maar in de molen wordt hard gewerkt. Hier wordt hout gezaagd of olie, meel, specerijen en kleurstoffen worden gemalen. Je mag via de spannende, smalle trappen naar het molendek klimmen voor een prachtig vergezicht en je ziet hoe de industrie zich in de wijde omgeving ontwikkeld heeft.

Museum: Over de Zaanse geschiedenis kan je heel lang vertellen, maar in het museum zie je dit pas echt. Je leert hoe de grondstoffen verwerkt worden, hoe producten gemaakt worden en hoe men ze vroeger vervoerde. Je mag zelf de machines bedienen om chocola in zijn wikkel te verpakken.

Ambachten: Het karakteristieke geklepper van houten klompen op kinderkopjes zouden we niet gekend hebben zonder de ambachtslieden die dit bijzonder schoeisel maakten. Via Oudhollandse ambachten leren we ook de Nederlandse kazen kennen, en schilderwerk in Delftsblauw. Als je over de Zaanse Schans wandelt kom je verschillende ambachtslieden tegen. Ze laten je zien waar de bijzondere producten vandaan komen. Je kan veel producten kopen in winkeltjes.

Wandelen en fietsen: Je hebt verschillende wandel- en fietsroutes over de Zaanse Schans.Te voet en op de fiets zie je veel meer. 

Varen: Je kan de  Zaanse Schans ook vanaf de andere kant bekijken namelijk vanaf het water! Iedere dag varen er verschillende boten via verschillende routes over de Zaan. De kapitein vertelt over de geschiedenis van de molens en de omgeving. Onderweg vaart u vlak langs de weilanden.

Winkels: Je hebt diverse winkeltjes op de Zaanse Schans. Bijvoorbeeld: souvenierswinkeltje, Albert Heijn (kruideniers)winkeltje, Klompenmakerij winkel, Jagershuisje wn

Foto's bezoek Zaanse Schans